Akıllı telefonların üretilebilmesi için saatler boyu zorlu koşullarda çalışan işçilerle ilgili konular zaman zaman gündeme geliyor ve tartışmaların alevlenmesine neden oluyor. Daha önce iPhone’un üretildiği Foxconn fabrikasında yaşanan intihar vakaları gündeme gelmişti ve sonrasında çalışma koşullarında iyileştirmelere gidilmişti. New York Üniversitesi öğrencisinin bir diğer iPhone fabrikası olan Pegatron’da yaşadığı deneyim, iPhone’un üretim sürecinin perde arkasını tüm detaylarıyla gün yüzüne çıkarıyor.
Öğrenci Dejian Zeng’in araştırma için 6 hafta boyunca çalıştığı Pegatron’da toplamda 12 saat boyunca çalışılıyor. Kısa kısa aralıklarla yapılan çalışmaların ardından bir de fazla mesai yapılıyor. Fazla mesai her ne kadar gönüllülük esasına dayanıyor gibi görünse de aslında çalışanlar baskıyla fazladan mesai yaptırılıyor. Fazla mesai esnasında çalışmak istemeyen ve evine gitmek isteyenlere izin verilmediği belirtiliyor. Öte yandan evine gitmek isteyen insanların pek olmadığı ve hatta daha fazla para kazanmak için insanların fazla mesaiye gönüllü olduğu ifade ediliyor. Pegatron fabrikasında bir günün nasıl geçtiğine aşağıdan göz atabilirsiniz.
-Fabrikaya girebilmek için 30 dakika güvenlik kontrolü
-2 saat çalışma
-10 dakika ara
-2 saat çalışma
-50 dakika yemek molası
-2 saat çalışma
-10 dakika ara
-2 saat çalışma
-10 dakika ara
-2.5 saat fazla mesai
Çalışırken konuşmanın yasak olduğunu söyleyen Zeng, insanların yalnızca kendisine verilen görevi yerine getirdiğini belirtiyor. iPhone 7’nin üretim bandında görev aldığını söyleyen genç, saatler boyunca yaptığı tek şeyin telefonun hoparlör bölümünde yer alan bir vidayı sıkıştırmak olduğunu söylüyor. Bir kişi gün içerisinde 5 telefon üretimi gerçekleştiriyor. Dolayısıyla bu telefonların üretim sürecinde bazı çalışanlar saatler boyunca boş yere beklemek durumunda kalıyor. Yapılan iş hiçbir yetenek gerektirmediği için işe alım süreci çok hızlı bir şekilde tamamlanıyor ve görüşmeye gidilen gün işe başlanıyor.
Mola zamanlarında işçilerin kablosuz bağlantıya erişim sağlayabilmesi için bazı işlemler yapması gerekiyor. Bazı uygulamalar indirmeleri, sayfalara yorum yapmaları veya verilen linklere giriş yapmaları isteniyor. Bu işlemler sonucunda sanal para elde ediliyor. İnternete 24 saat erişim için 20 puan gerekiyor. Bir uygulama indirildiğinde 20 ile 30 arasında bir puan elde ediliyor. İstendiği takdirde 5 yuan, yani yaklaşık 1 dolar gibi bir ücret karşılığında 100 puan satın alınabiliyor. Fakat çalışanların genelde uygulama indirmeyi tercih ettiği belirtiliyor.
Aktarılanlara göre Apple devamlı olarak çalışanların çalışmasını analiz ediyor ve değerlendirme yapıyor. Düşük değerlendirme puanına sahip çalışanlar eleniyor ve iyi çalışanlarla yola devam ediliyor.
Pegatron’un Apple konusunda oldukça hassas olduğu söyleniyor. Apple fabrikayı ziyarete geldiğinde “Müşteri geldi” şeklinde çalışanlara bilgi veriliyor. Burada müşteri olarak Apple’dan bahsediliyor. Apple’ın denetimcileri gelip üretim bandını kontrol ediyor ve üretim sürecini sıkı denetimden geçiriyor.
Çalışanların 2.320 yuan, yani yaklaşık 400 dolar maaş aldığı ifade ediliyor. Bu miktar, cihazların Amerika’da üretilmesinin neden zorlu olacağını gözler önüne seriyor. Zeng’in belirttiğine göre eğer üretim Amerika’ya taşınırsa yeni iş alanları açılması pek mümkün görünmüyor. Bunun yerine çalışanların olmayacağı ve tamamen robotlardan oluşan bir fabrikanın açılabileceği söyleniyor. Zira çalışanların yaptığı işlerin aslında tamamen robotlarla yapılabilecek işler olduğu belirtiliyor.
- Kaynak Bloomberg
