Avrupa Birliği, “AI Act” ile yapay zeka tarafını denetim altına alacak. Burada yapılacak çalışmalar birlik dışındaki ülkelere de örnek olabilir.
Avrupa Birliği, çatısı altındaki ülkeleri kapsayan Artificial Intelligence Act (AI Act) ile beraber 2023’te inanılmaz bir patlama gören yapay zeka sistemlerini denetim altına alacak. Bu hafta yapılan yoğun müzakerelerin ardından Brüksel’de Avrupa Birliği’nin önerdiği Yapay Zeka Yasası (AI Act) üzerinde geçici bir anlaşmaya varıldı ve yüksek ihtimalle 2025 yılında devreye alınacak yeni dönem için ilk büyük adım atıldı. Önerilen düzenlemeler, gelecekteki makine öğrenimi modellerinin birlik içinde geliştirilme ile kullanılma yollarını belirleyecek ve bunların eğitimden istihdama ve sağlık hizmetlerine kadar çeşitli yerlerdeki kullanımını kapsayacak. Yeni dönemde yapay zeka gelişimi aktarıldığı kadarıyla potansiyel olarak ne kadar toplumsal risk oluşturduğuna bağlı şekilde dört kategori arasında bölünecek ve ona göre değerlendirilecek. Avrupa’da kullanılacak yapay zeka modellerinin / büyük dil modellerinin ve sistemlerinin yasal olarak belirlenecek bazı güvenlik testlerini geçmesi gerekecek ve kurallara uymayanlara büyük para cezaları kesilebilecek. Yapay zeka sistemlerinin kontrolsüz büyümesini istemeyen ve bunda olabilecek potansiyel riskler doğrultusunda haklı olan Avrupa Birliği, aldığı bazı kararlar ile altyapının gelişmesini yavaşlatabilir ya da engelleyebilir ancak belirli sınırların çizilmesi gelecekte büyük fayda sağlayabilir.
Avrupa Birliği, eğer kaçırdıysanız Digital Markets Act ya da kısaca DMA’yla da teknoloji firmaları için yeni çizgiler çekmişti. Avrupa Birliği, DMA mevzuatı ile Avrupa merkezli olarak teknoloji alanında antitröst yani tekelcilik karşıtı sağlam bir temel oluşturmak istiyor. Bu yeni dönemde Alphabet (Google), Amazon, Apple, ByteDance (TikTok’un geliştiricisi), Meta ve Microsoft‘tan oluşan altı büyük teknoloji şirketinin modern dönemin altı büyük gatekeeper’ı olduğu açıklanıyor.
Bu şirketlerin çatıları altındaki platformlar üzerinden dijital alanları tekelleştirmelerini engelleyen düzenlemelere uyması gerekiyor ve teknoloji devleri de bazı itirazlara rağmen yeni kurallara uyacaklarını taahhüt ediyor. Avrupa ülkeleri DMA ile şimdiye kadar yaşanan sorunları tek kalemde ortadan kaldırmayı istiyor.
DMA sayesinde örneğin ufak teknoloji firmalarının büyük teknoloji firmaları ile daha kolay şekilde rekabet edebilmesine imkân tanınacak. DMA kapsamında WhatsApp, Facebook Messenger ve iMessage gibi mesajlaşma servisleri de daha açık hale getirilecek.
Açıklamaya göre Digital Markets Act ile beraber adı geçen servisler birbirleriyle iletişim kurabilir / birlikte çalışabilir hale gelecek. Yeni dönemde ayrıca her üretici, tüketicilere özgürce arama motoru, dijital asistan ve tarayıcı seçme şansı tanınacak.
Ayrıca iOS ve Android cihazlar içerisinde ön yüklü olarak gelen her uygulamanın silinmesine zorunu olarak izin verilecek. Yeni dönemde hiçbir firma Avrupa özelinde tüketicileri katı olarak kendi platformu özelinde sınırlamayacak.
DMA sayesinde firmalar platformlarındaki içeriklerden hiç olmadığı kadar sorumlu hale gelecek. Yeni dönemde teknoloji / internet firmaları yasa dışı içerikleri daha hızlı kaldırmak zorunda kalacak.
DMA ile platformlar kullanıcılara kullandıkları algoritmaların nasıl çalıştığını da açık olarak anlatmak zorunda kalacak. DMA ile kişiler algoritmaların ne işe yaradığını, neleri kullandığını ve neye göre çalıştığını net olarak görebilecek.
DMA ile özellikle Apple tarafı için büyük bir değişiklik gündeme geliyor. Digital Markets Act, akıllı telefon gibi cihazlarda üçüncü parti uygulama marketlerinin kullanılması için kilit bir kapı aralıyor.
Bu bağlamda Apple, önümüzdeki dönemde iOS işletim sisteminde App Store harici uygulama marketlerine ve App Store dışından uygulama yüklenmesine izin vermek zorunda kalacak.
Dev firmaların kendi ödeme sistemlerinden komisyon alması nedeniyle üçüncü parti ödeme sistemlerinin herkese açık olmasını da isteyen Avrupa Birliği imzalı Digital Markets Act, cihazlardaki baz donanım özelliklerinin de herkese açık hale getirilmesini istiyor.
Apple’ın sadece kendisine özel bıraktığı iPhone’lardaki NFC donanımı, bu karar ile beraber herkesin kullanımına açılacak gibi görünüyor.