Netflix dizisi Black Mirror kurduğu distopik hikayelerle “yok artık” dedirtirken, Çin’de Black Mirror bölümlerine benzer kararlar hükümet tarafından alınmaya devam ediyor.
Netflix tarafından satın alındıktan sonra yayınlanan ilk Black Mirror bölümü olan Dibe Vuruş, üçüncü sezona “sosyal medyada beğenilmenin” ilginç bir distopik yorumuyla merhaba demişti. Bu bölümde toplumdaki insanlar, toplum içinde çeşitli ayrıcalıklara sahip olmak için “puan” topluyorlardı. Bu puanlar sosyal statünüzü artırıyor hatta arkadaşlarınızla ilişkinizi de doğrudan etkiliyordu. İşte bu sosyal statü kazandıran puan sisteminin bir benzeri halihazırda Çin’de uygulanıyor. Associated Press tarafından yayınlanan habere göre, Çin, 2018 yılı içinde 23 milyon kez uçak veya tren bileti alma işlemine izin vermemiş. Bunun sebebi ise işlemi gerçekleştirmeye çalışan kullanıcıların sosyal kredi notlarının çok düşük olması.
Mayıs 2018’de yürürlüğe sokulan bu sistemi izleyen dönemde Çin vatandaşlarının 17,5 milyon kez uçak bileti alma talebi reddedilmiş. 5,5 milyon kez de yüksek hızlı tren biletinin alınması engellenmiş. Vatandaşların net bir şekilde açıklanmayan davranışsal suçlar yüzünden kredi notlarının düşük olduğu kaydediliyor. Sistemin bir uzantısı olarak Çin’de ayrıca halk arasında bir “kara liste” de tutuluyor. Mahkemece herhangi bir suçtan suçlu bulunan vatandaşların uçak ve tren bileti almasına sınırlandırmalar getiriliyor.
Sosyal statü puanlama sistemi esasen halk arasında insanların rahatsız edici davranışlarda bulunmaması için ortaya atılmış çözümlerden biri. Örneğin toplu taşımalarda özel durumları olan kullanıcılar için ayrılmış yerlere oturup kalmayı reddetmek, sosyal statü puanınızı etkiliyor. Çin’in giderek ağırlaşan gözetim sisteminin bir parçası olan statü puanları teknolojinin de yardımıyla hükümetin halk üzerindeki baskısını da artırmasını sağlıyor. 2020’ye doğru Çin tüm vatandaşlar için ayrı ayrı hazırlanmış devasa bir veri havuzu oluşturmayı amaçlıyor. Geçmişte de yine yüz tanıma sistemlerini daha etkili kullanabilmek için vatandaşların yüzlerinden oluşan çok daha gelişmiş bir veri havuzu elde etmeyi amaçladıklarını kaydetmişlerdi. Halihazırda yüz tanıma sistemleri Çin’de suçluları yakalamak için kullanılıyor. Ayrıca hükümete borçlu olan kullanıcıların diğer vatandaşlar tarafından gözetlenebileceği bir mobil uygulamanın da Çin’de yer aldığını hatırlatalım.
Çin’in yapay zeka haber spikeri