Chernobyl dizisi ortaya çıktığından beri gündemden bir türlü düşmüyor. Dizinin oyuncuları da en az dizi kadar övgü topladı. Şimdi ise dizideki karakterlerin gerçek hikayeleri merak konusu oldu.
Dünyanın birçok yerinde felaketler yaşanıyor. Ancak nükleer felaketler denildiğinde akan sular duruyor çünkü zararları çok daha küresel oluyor. Daha fazla insan etkileniyor ve uzun vadede ağır sonuçları doğuruyor. HBO‘nun dizisi Chernobyl ise 1986 yılında Ukrayna’nın Pripyat şehrindeki nükleer reaktörün patlaması olayını ele alıyor. Gerçeklere dayanak kurgulanan bu dizi ise nükleer reaktörlerin kontrol edilmediğinde nasıl felaket ile sonuçlanabileceğini gösteriyor. Atmosfere yüksek oranda zehirli gazların yayılmasına neden olan bu felaketin sonucunda Kuzey ve Batı Avrupa da etkilendi.
Chernobyl dizisinin kısa serüveninin ardından seyircilerin merak ettiği konular arasında, dizide işlenen karakterlerin gerçek hallerinin nasıl olduğu, hikayelerine ne kadar bağlı kalındığı gibi sorular yer alıyor. İşte 12 fotoğraf ile gerçek Çernobil olayının tanıkları ve dizideki halleri…
Valery Legasov, Chernobyl dizisinin ana karakterlerinden ve Çernobil felaketinin daha fazla kişiyi etkilememesi için canını hiçe saymış bilim insanı olarak karşımıza çıkıyor. Jared Harris dizide bilim insanı Legasov’u canlandırıyor. Valery Legasov, Kurchatov Atom Enerjisi Enstitüsü‘nün müdür yardımcısıydı ve Çernobil’deki kazayı araştırmaktan sorumlu ekibin bir parçasıydı. Çernobil’de yaşananların ortaya çıkması için çabalayan Legasov, beklenmeyen bir şekilde Çernobil soruşturmasının sonuçlarının açıklanmasından bir gün önce intihar etti. İntihar etmeden önce ses kaydı bırakan Legasov’un bu kayıtlarının bir kısmının silindiği için ölümü şüpheli olarak kayıtlara geçti. İntiharından 8 yıl sonra o dönemin Rusya Cumhurbaşkanı Boris Yeltsin tarafından Rusya Federasyonu Kahramanı unvanını aldı.
Chernobyl dizisinde itfaiyecinin karısı olan Lyudmila Ignatenko, kocasının acı çekerek ölmesini izlemek zorunda kaldı. Çünkü yapabileceği hiçbir şey yoktu ve kocası ilk müdahale ekibinde yer aldığı için yüksek oranda radyasyona maruz kalmıştı. Radyasyon hastalığı sebebiyle Vasily Ignatenko kısa sürede acı içinde hayatını kaybetti. O sırada hamile olan Lyudmila Ignatenko ‘nun bebeği, kadının hamilelik sırasında yüksek oranda radyasyona maruz kalmasından dolayı doğduktan kısa süre sonra yaşamını yitirdi. Lyudmila Ignatenko’nun halen Ukrayna’da yaşadığı tahmin ediliyor.
1976’da Borys Shcherbyna, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi’ne üye oldu ve ölümüne kadar görevini sürdürdü. 1984 yılında Bakanlar Konseyi’nin başkan yardımcısı oldu ve bu nedenle 1986’da Çernobil felaketinin sonuçlarını araştırmak için ekibe dahil oldu. Felaket süreci boyunca kriz yönetiminde bulundu. Dizide de izlediğimiz kadarıyla Çernobil felaketinin seyrini değiştiren bir karakter Borys Shcherbyna. 1990’da, “ülkemizin tarihinin en karanlık dönemine yol açacak” diyerek, Boris Yeltsin‘in seçilmesine karşı çıktı. Ancak yine de Yeltsin seçildi ve daha sonra bağımsız Rusya’nın ilk cumhurbaşkanı oldu. Shcherbina, Moskova’da 1990 yılında 70 yaşında öldü.
Aleksandr Akimov, felaket gecesi vardiya şefiydi. Bir şeyin yanlış olduğunu ilk kez duyduğunda, buna inanmadı. Ancak birkaç saat boyunca aynı yanlışlar yapılmaya devam edildi. Yanlışı fark ettiğinde ise bunu üstlerine bildirmesine rağmen ciddiye alınmadı. Sonunda durumun ciddiyetini kavrayan Akimov, hafifletmek için yapabileceği her şeyi yapmasına rağmen reaktörün patlamasını engelleyemedi. Kendisinin ve ekibinin yaptığı hatanın farkına sonradan varan Akimov, binadan gitmek yerine kalmayı tercih etti ve ekibiyle beraber reaktöre su basmak için su pompalarını elle çalıştırdı. Birkaç mühendisle birlikte, Akimov reaktör binasındaki zehirli havada kaldı ve acil durum suyunun reaktörün daha büyük etkilerini engellemeye çalıştı. Zehirli havaya ve suya maruz kalan Akimov iki hafta içinde akut radyasyon sendromu nedeniyle hayatını kaybetti.
Lyudmila Ignatenko’nun kocası ve itfaiye görevlisi Vasily Ignatenko, durumun gerçek boyutundan haberi olmayan ve reaktörün yangınını söndürmek için giden ilk müdahale ekibinin arasındaydı. Açığa çıkmış reaktör ile karşı karşıya kalan Ignatenko, tıpkı o gece orada bulunan meslektaşları gibi yüksek radyasyona maruz kaldığı için 2 hafta içinde radyasyon zehirlenmesinden hastanede öldü.
Olay sonrası, Lyudmila Ignatenko, Belarus’ta gazeteci olan Svetlana Alexievich ile kocasının trajik ölümüne dair röportaj verdi.
Kocasının durumuna dair söyledikleri ise dizide yaşananların adeta özeti gibi: “Kocam değişmeye başladı. Her gün yeni bir insan olarak karşımdaydı. Radyasyon sonucu yanıkların ortaya çıkmasıyla yüzünde, dilinde ve yanaklarındaki değişimi gördüm. Hastanedeki ilk hallerinde küçük lezyonlar vardı. Sonrasında etkileri arttı. Yavaş yavaş yüzünde, her yerinde. Vücudu yavaş yavaş mavi, kırmızı, gri-kahverengi oldu. Beni bulunduğum durumdan kurtaran şey çok hızlı gerçekleşmesiydi. Düşünecek ağlayacak zamanım yoktu. Ciddi radyasyona maruz kalmıştı. Bulunduğu hastane de ciddi radyasyon zehirlenmesi olan insanlar için bir hastaneydi. 14 gün içinde radyasyona uğrayanlar öldü. Cildi, kollarından ve bacaklarından başlayarak bozulmaya ve kanamaya başladı. Bütün saçlarını kestiler. Hemşireye öldüğünü söylediğimde bana ‘Ne bekliyordun 1.600 oranında yüksek radyasyona maruz kaldı, bir nükleer reaktörün yanında oturuyorsunuz üstelik’ dedi.”
Chernobyl dizisinde Çernobil tasfiyecileri, felaketin sonuçlarına müdahale etmek için çağrılan sivil ve askeri personeldi. Tasfiye memurları, felaketten kaynaklanan hem ani hem de uzun vadeli zararı sınırlamak için yaygın olarak kullanıldı. Radyasyona maruz kalmasına rağmen hayatta kalan tasfiye memurları emeklerinden dolayı önemli sosyal yardımlar ile desteklendi. Birçok tasfiye memuru Sovyet hükumeti ve basını tarafından kahraman olarak anıldı.
Viktor Bryukhanov, kaza bölgesine geldikten sonra durumu hafife alan ve gerekli önlemleri almakta geç kalanlar arasındaydı. Akimov, ciddi bir radyasyon yayıldığını söylediği halde ciddiye almadılar. Gece saat 3’te sekreter yardımcısı Maryin’i aradı ve Akimov’un söylediklerini aktardı. Maryin emir komuta zincirini harekete geçirerek diğer yetkililere haber verdi. Bryukhanov on yıl hapis cezasına çarptırıldı, ancak hastalığından dolayı cezası 5 yıla düşürüldü.
Anatoly Dyatlov, patlamaya yol açan testi denetleyen baş mühendis yardımcısıydı. Reaktör gücü 30 MW’a düştüğünde, operatörlerin teste devam etmeleri konusunda ısrar etti. Akimov ve Toptunov’un itirazlarına kulak asmayan Dyatlov, büyük felaketin de baş mimarı olarak görülüyor. Tregub’a (yerinde kalan önceki vardiya operatörü) tehdit ederek reaktör gücünü artırmayı emretti. Patlamadan sonra, yakıtın ve grafitin etrafa dağılmış olduğunu görmesine rağmen, hala reaktörün sağlam olduğuna inanıyordu. Sabah 5’de hastalandı, radyasyon hastalıkları hastanesine götürülerek tedavi altına alındı. Felaketten sonra görülen mahkemede, Dyatlov patlamada oynadığı rol nedeniyle 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı, ancak 5 yıl sonra serbest bırakıldı. 1995 yılında kalp yetmezliğinden vefat etti.
Dizide David Dencik tarafından canlandırılan Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği’nin sekizinci ve son lideriydi. Gorbaçov, felaketle ilgili derhal bir açıklama yapmadığı için dünya çapında kınama ile karşı karşıya kaldı, 18 gün sonra nihayet dünyanın geri kalanına Çernobil’de tam olarak ne olduğunu anlattı. Nobel Barış Ödülü sahibi olan 88 yaşındaki Gorbaçov bugün hala Rusya’nın siyasi çevrelerinde faaliyet gösteriyor.
Çernobil tasfiyecileri komutanı Tarakanov, çatıyı temizleme riski bulunan 3.000’den fazla tasfiyeciye ilham ve motivasyon verici konuşmalar yaptı.
Baş mühendis Fomin saat 4:30’da 4. kontrol odasına geldi. Akimov bozulmamış bir reaktör ve acil su besleme tankının patladığını bildirdi. Fomin personele reaktöre su takviyesi için baskı yapmaya devam etti. Fomin, Dyatlov gittikten sonra, C ünitesinin çatısına tırmanması ve reaktörü incelemesi için Sitnikov’a emir verdi. Sitnikov orada ölümcül bir radyasyona maruz kaldı. Döndüğünde reaktörün tahrip olduğunu bildirse de Fomin ve Bryukhanov ona inanmadı. Fomin yaptıkları nedeniyle hakim karşısına çıktı ancak psikolojik olarak bitmişti. İntihara kalkıştı, bu yüzden dava ertelendi. Ancak Viktor Bryukhanov ve Anatoly Dyatlov ile birlikte 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Diğerleri gibi sağlık problemleri nedeniyle erken tahliye edildi.
Chernobyl fragmanı