Nereden Nereye #11: Lada Niva

Nereden Nereye‘nin bu bölümünde Rusya merkezli üretici Lada‘nın en çok satan ve fiyat performans bazında en çok tercih edilen SUV modeli olan Niva‘nın geçmişine kısa bir yolculuk var.

On bölümü geride bırakan Nereden Nereye köşemizde son olarak uzun bir aradan sonra etkileyici bir dönüş yapan Alfa Romeo Giulia‘yı konuk etmiştik. Serinin on birinci bölümünde, Mercedes G-Serisi‘nin ardından ikinci kez bir SUV modeli yer alıyor. 2017 yılı itibarıyla 40. yılını kutlayan Lada Niva, bu zamana kadar arazi kabiliyeti yüksek ve uygun fiyatıyla meraklılarının severek kullandığı bir model oldu. Üretildiği ilk yıldan bu yana 530 binlik başarılı satış rakamını ve 40 yıllık genetik mirası arkasından bırakan Niva, tıpkı G-Serisi’nde olduğu gibi ikonik tasarım hatlarından herhangi birşey kaybetmeden yoluna devam ediyor. Lada’nın da özel bir versiyonla onurlandırdığı bu başarılı model çıkış noktasından günümüze bilinmeyen yönleriyle sizlerle.

Tarihçe

Zamanının en çok otomobil üreten markalarından birisi olan AvtoVAZ-Lada ikilisi Sovyet döneminde kendi içerisinde de bir numara olarak öne çıkıyordu. 1966 yılında kurulan markayı bir yılda ürettiği neredeyse bir milyon otomobil sokaklarda temsil ediyordu. FIAT ortaklığıyla kurulan markanın çıkış noktası ekonomik ve ulaşılabilir otomobiller üretmekti. Diğer bir deyişle Lada, Citroen 2CV ve Volkswagen Beetle gibi halkın otomobiliydi. İlk seri üretim versiyonu olan 1200‘ü 1970 yılında piyasaya sunan marka bu aracın altyapısında 1967 yılında Avrupa’da Yılın Otomobili ödülüne layık görülen FIAT 124 Spider‘da kullanılan yapıya yer verdi. 5 yıl içerisinde 1,5 milyonluk üretim rakamına ulaşan bu model bir diğer efsane olan Niva’nın hayata geçmesinden evvel satışa sunulan araçlardan bir tanesi oldu.

---

Sovyet otomobil üreticisi AvtoVAZ tarafından safkan arazi bir aracı olarak üretilen Niva’nın çıkış noktasının tamamen toprak, çamur ve zorlu şartlar olduğunu ilk adımda belirtmekte fayda var. İlk geliştirme süreci 1971 yılında Land Rover şasisi ve Renault motoru üzerine başlayan aracın tasarımı da tamamen VAZ tasarımcıları tarafından geliştirildi. Askeri araç kabiliyetine sahip sivil bir 4×4 düşüncesi üzerine hayata geçirilen Niva’da o önem VAZ markasının FIAT modelleri üzerine geliştirildiği otomobillerden de belli parça ve karakterler kullanıldı. Prototip geliştirme süresinde çeşitli motor ve altyapı parçalarıyla denenen araç üretime geçtiği yıl olan 1977’de dört tekerlekten çekiş altyapısı, bağımsız ön süspansiyonları, kilitli diferansiyeli ve 1.6 litrelik motoruyla 60 santimetrelik su ve 100 santimetrelik kar birikintilerinden geçebilecek seviyede yollara çıkmaya başladı. Aracın Avrupa prömiyeriyse 1978 yılı Paris Otomobil Fuarı‘nda gerçekleştirildi.

İlk üretimin ardından Niva 3 ve 5 kapı SUV, uzun aks mesafesine sahip 3 kapı versiyon Fora, 2-4 kapı pickup ve Van versiyonlarına sahip oldu. Niva’yı tarihte önemli bir yere konumlandıran detaylarından birisi de yekpare tasarıma sahip seri üretim ilk off-road araçlarından olmasıydı. Niva’nın 1.6 litre hacimli V4 karbüratörlü benzinli ilk motoru toplamda 72 beygir güç ve 126 Nm tork üretiyordu. Dört ileri manuel şanzımanla kombin edilen bu araç günümüze kadar sürekli dört çeker altyapıyla kullanıcalara sunuldu. Orijinal Niva’nın maksimum sürati 130 km/s, çekiş kapasitesiyse 860 kilogram olarak kayıtlara geçti. Tüm bu detaylarını okumakta olduğunuz Niva Avrupa’da tanıtılmasının kısa bir süre ardından 4×4 pazarın yüzde 40’ını domine ederek Lada’nın anavatanı dışında en çok sattığı otomobili oldu.

1985 yılına gelindiğinde Lada tarafından Niva’nın ilk önemli değişimi hayata geçirildi. Dört ileri manuel şanzıman yerini beş ileri manuele bırakırken bunun nedeni araçta yaşanan gürültü ve titreşimli çalışma olarak gösterildi. Bu yılın ardından Niva karşımıza hep beş ileri manuel şanzımanla çıktı. 80’li yılların Niva için bri diğer önemli ayağı beş kapılı versiyonlarıyla yola çıkması oldu. Cossack olarak bilinen bu versiyonlar aks mesafesi iyileştirilerek çok daha kullanışlı hale getirildi. Cossack versiyonunun özelliklerine baktığımızda 15 inç büyüklüğünde jantların, sunroofun, tavan çıtalarının öne çıktığını görüyoruz. 1983 yılında Alman otobüs üreticisi Wassermann ile ortak geliştirilen soft top Niva versiyonu Sunlight adıyla kullanıcılarla buluştu.

90’lara geldiğimizde Niva için en önemli adım güç ünitesinde meydana geldi diyebiliriz. 1994 yılına kadar aynı güç ünitesiyle yoluna devam eden Niva, bu yıl 1.7 litre hacimli dört silindirli yeni motoruyla tanıştı. General Motors destekli olan bu motor Niva’ya 83 beygirlik bir güç desteği sağladı. Güç ünitesiyle birlikte arka far grubu başta olmak üzere dış tasarımında da küçük bir makyaj operasyonu geçiren Niva’nın iç tasarımı da neredeyse tamamen elden geçti. Direksiyon, konsol ve koltukları bu makyaj kapsamında tamamen değişen Niva, en güçlü olduğu İngiltere’den 1997 yılında çekilmek zorunda kaldı. Motorun enjeksiyon sistemini General Motors’tan temin edilmesinde bazı sıkıntılar yaşayan Lada İngiltere’deki karbon salınım gerekliliklerinin de git gide geriye çekilmesi nedeniyle bu kararı almak zorunda kaldı.

2000’li yılların başlarında otomobil pazarının değişmeye başlamasıyla birlikte Niva da bazı alışkanlıklarından vazgeçti. 1994 yılından beridir General Motors tarafından temin edilen enjeksiyon sisteminden vazgeçen marka 2004 yılında Bosch tarafından üretilen çift noktalı enjeksiyon sistemine geçti. Günümüzde de halen kullanılan bu sistemin yanı sıra Peugeot tarafından geliştirilen 1.9 litrelik dizel motorların kullanıldığı Niva modelleri 2007 yılına kadar çeşitli pazarlarda satışa sunuldu. 2010 yılıysa Niva’nın İngiltere’ye geri dönüşü olarak takvimlere not edildi. Geliştirilen yeni sistemlerle standartlara uygun hale gelen Niva yine tek seçenek olan 1.7 litrelik motorla satışa sunuldu.

Niva’nın geçmişine genel olarak baktığımızda ikonik tasarımının yanı sıra gerçekten özel bir otomobil olduğunu görmek çok zor değil. 40 yıl gibi bir zaman dilimini geride bırakıp bu süreyi sadece iki farklı motor ve iki farklı şanzımanla deviren bir otomobilin bu kadar ilgi görmesi bazılarımıza garip gelse de bunun önemli bir başarı olduğunu da belirtmek gerekiyor. Geçtiğimiz günlerde Lada’nın 1977 adetlik rakamla sınırlı üreteceği 40. yıl özel versiyonu da Niva’ya ilgi duyan koleksiyonerlerin radarlarına girdiğinden hiç şüphemiz yok. Deri direksiyonu, paslanmaz çelik kapı eşikleri 83 beygirlik güç üreten ve hiç değişmeyen 1.7 litrelik benzinli motorun kullanıldığı Niva’ları görünce 50. yıla özel olarak gelebilecek modeli düşünmek şimdiden ilginç olabilir. Belki Niva “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.” sözünü çürüten bir otomobil olarak tarihte varlığını sürdürebilir kim bilir…

VİDEO

NEREDEN NEREYE SERİSİ
– Nereden Nereye #1: Nissan Skyline GT-R
– Nereden Nereye #2: Ford Focus
– Nereden Nereye #3: Volkswagen Golf
– Nereden Nereye #4: Mitsubishi Lancer EVO
– Nereden Nereye #5: BMW 3 Serisi
– Nereden Nereye #6: Subaru Impreza
– Nereden Nereye #7: Toyota Corolla
– Nereden Nereye #8: Lotus Esprit
– Nereden Nereye #9: Mercedes-Benz G-Class
– Nereden Nereye #10: Alfa Romeo Giulia