DARPA’nın Hava Muharebe Evrimi (ACE) programı kapsamında yapay zeka ve bir insan pilot arasında dünyanın ilk it dalaşı yapıldı.
“Variable In-flight Simulator Test Aircraft (VISTA)” olarak da geçen F-16D Block 30 Peace Marble II test uçağı X-62A’yı merkeze alan yapay zeka ve insan pilot arasındaki dünyanın ilk it dalaşı (2023 içinde iki farklı uçakla gerçekleştirilmiş), yukarıdaki videoda detaylandırıldı ve gözler önüne serildi. Çok uzun zamandır masada olan 2024 içerisinde test edilmeye devam edileceği aktarılan sistem, modern uçaklarda çok önemi kalmadı ancak zorlu “it dalaşı” senaryosunun altında kalkabilmesiyle gerçekten çok dikkat çekti. Karmaşık ve özellikle öngörülemez olması nedeniyle yapay zeka temelli savaş pilotunu eğitmek için “it dalaşı” testleri yapan DARPA, bu sistemi şimdilik daha çok gerçek savaş pilotlarına destek olacak yani temel uçuş görevlerini üstüne alacak bir altyapı olarak görüyor. Ancak elbette nihai amaç pilotsuz ölüm uçakları yaratmak ve bu gelecek X-62A merkezli gelişmeler ile adım adım gerçeğe dönüyor.
Bu konuda daha önce direkt olarak Lockheed Martin gündeme gelmişti. Firmanın Skunk Works bölümünün Calspan ile birlikte geliştirdiği bir yapay zeka sistemi, VISTA X-62A isimli F-16D temelli özel eğitim uçağını 17 saatten fazla sorunsuz olarak uçurmayı başarmıştı. Geliştirilen bu altyapıdaki amaç, platformu otonom olarak uçurulabilecek uçak tasarımlarını test etmek için kullanmaktı. ABD Hava Kuvvetleri Test Pilot Okulu (USAF TPS) araştırma direktörü Dr. M. Christopher Cotting bu dikkat çeken konu hakkında yaptığı açıklamada, “VISTA, yeni insansız araç tasarımlarının ve ileri düzey yapay zekâ sistemlerinin paralel olarak geliştirilmesi ile test edilmesine olanak tanıyacak” demişti.
Otonom uçuş konusunda askeri yanında ticari tarafta da önemli gelişmeler var. Bu konuda en son gündeme gelen havacılık devi Airbus olmuştu. DragonFly isimli bir sistemi test etmeye başlayan firma, bu sistem ile ilk olarak pilotların herhangi bir nedenle uçuşa devam edemedikleri durumda uçağı güvenli şekilde indirmeye odaklanıyordu. Yapılan açıklamaya göre geliştirilen sistem acil durumda uçağı geniş çaplı şekilde otomatik olarak yönlendirebiliyor.
İniş için en uygun havaalanına giden uçuş rotasını otomatik olarak belirleyebilen DragonFly, aynı zamanda hava trafik kontrolü ve havayolu şirketlerinin operasyon merkeziyle de iletişim kurabilir. Gelişmiş sensörler ve kamera sistemlerini kullanarak herhangi bir piste otomatik olarak uçak indirme yeteneği olan sistem, taksi sürecinde pilota yardımcı olabiliyor, kulenin bildirimlerini sadeleştirebiliyor, hız kontrolü sağlayabiliyor ve pilotu olası engeller hakkında uyarabiliyor.